Program zajęć pozalekcyjnych z gimnastyki korekcyjnej (skolioza) dla uczniów Gimnazjum Opracował: Rafał Mróz Żywiec 2003 I. Wstęp Szybki rozwój postępu technicznego w sferze informatyki i mechaniki, jaki nastąpił w ostatnich dziesięcioleciach w dużym stopniu zakłócił naturalny rozwój człowieka. Ludzie pochłonięci troską o wygodniejsze życie, coraz częściej zapominają o swojej biologicznej egzystencji. Zmieniający się styl życia i środowisko, w którym funkcjonuje człowiek ujemnie oddziaływają na jego zdrowie i rozwój fizyczny. Różne wynalazki dorobku technicznego takie jak Internet, kino domowe czy telewizja pochłaniają wolny czas zmuszając do siedzącego trybu życia. Również brak nawyków sportowo-rekreacyjnych, które często towarzyszą dzieciom w wieku szkolnym wpływa negatywnie na ich harmonijny rozwój. Najwięcej szkody hipokinezja przynosi w zakresie kształtowania się prawidłowej postawy ciała. Problem wad postawy stał się w ostatnich latach zagadnieniem ogólnospołecznym zasługującym na szczególną troskę w sferze działań profilaktycznych i korekcyjnych. Działania profilaktyczne są realizowane poprzez różnego rodzaju formy ruchowe takie jak: lekcje wychowania fizycznego, zajęcia w sekcjach sportowych i turystycznych. Działania korekcyjne mają już bardziej specjalistyczny charakter. Najpopularniejszą formą, obejmującą największą populację dzieci są lekcje gimnastyki korekcyjnej prowadzone w ramach zajęć szkolnych. Zapotrzebowanie na tego rodzaju zajęcia jest ogromne, a przeznaczone na te cele środki finansowe wciąż bardzo skromne. Wychodząc temu problemowi naprzeciw prowadziłem w szkole, w której pracuję, w ramach zajęć pozalekcyjnych gimnastykę korekcyjną dla wady postawy- skolioz. W celu precyzyjnego zaplanowania i określenia działań stworzyłem program, który miał mi pomóc w realizacji tego przedsięwzięcia. II. Ogólna koncepcja programu.
- Programem objęci są uczniowie klas I-III Gimnazjum nr 3 w Żywcu.
- Liczebność grupy wynosi około 15 chłopców.
- Struktura godzinowa to (1 jednostka lekcyjna raz w tygodniu).
- Rozwinięta współpraca z organizacjami samorządowymi: Starostwo Powiatowe w Żywcu w ramach Programu Wady Postawy.
- Osoba prowadząca grupę - nauczyciel wychowania fizycznego z ukończonym kursem z gimnastyki korekcyjnej.
- Kształtowanie nawyku przyjmowania prawidłowej postawy.
- Wyeliminowanie ewentualnych kompleksów fizycznych i psychicznych.
- Wdrożenie u młodzieży nawyku zdrowego trybu życia.
III. Charakterystyka placówki. Szkoła posiada następującą bazę:
- sala gimnastyczna przy SP nr 3,
- pomieszczenie do potrzeb gimnastyki korekcyjnej przy SP nr 3,
- małe środki dydaktyczne do realizacji programu,
- przybory i przyrządy: laseczki, hantle, piłki lekarskie, piłki siatkowe i koszykowe, skrzynia gimnastyczna, drabinki i ławeczki gimnastyczne.
IV. Cele ogólne kształcenia i wychowania.
- Zrównoważenie sił układu mięśniowego przez usunięcie przykurczy i ograniczenie ruchów w stawach.
- Wszechstronny rozwój sprawności ruchowej.
- Zapobieganie powstawaniu i pogłębianiu się wady postawy.
- Kontrola siły i wytrzymałości mięśni odpowiedzialnych za prawidłową postawę.
- Zwiększenie pojemności życiowej płuc oraz wydolności oddechowej klatki piersiowej przepony.
- Zwiększenie wydolności układu krążenia.
- Przygotowanie organizmu do wysiłku przez ćwiczenia ogólnorozwojowe.
- Uświadomienie występującej wady postawy i kształtowanie nawyku przyjmowania prawidłowej postawy ciała.
- Przestrzeganie podstawowych przepisów BHP w czasie organizacji i realizacji prowadzonych zajęć.
- Przestrzeganie zasad higieny i wypoczynku ze zwróceniem uwagi na konsekwencję trwania w nie właściwych nawykach.
V. Cele szczegółowe.
- Kształtowanie sprawności morfo - funkcjonalnej:
- kształtowanie nawyku przyjmowania prawidłowej postawy ciała sposobami takimi jak samoocena – metodą wzrokową oraz czuciem głębokim,
- pobudzanie ucznia do dokonywania samokontroli i samooceny własnego rozwoju fizycznego,
- obserwacja zmiany pracy układu oddechowego pod wpływem aktywności ruchowej,
- kształtowanie umiejętności stosowania odpowiednich form ruchu dla wspomagania funkcjonowania układu oddechowego i ruchowego,
- wdrażanie do prawidłowego dozowania wysiłku,
- obserwacja układu krążenia (pomiar tętna przed i po wysiłku),
- uświadomienie występującej wady postawy(reedukacja posturalna)
- hartowanie organizmu,
- Kształtowanie sprawności kondycyjnej i koordynacyjnej:
- utrwalanie pojęć: wytrzymałość, siła.
- opanowanie umiejętności dokonywania samokontroli (pomiaru) siły, (mocy), wytrzymałości,
- kształtowanie umiejętności samodzielnego doboru ćwiczeń do własnych możliwości siłowych, kondycyjnych i koordynacyjnych,
- ukazywanie wartości różnych form ruchu dla kształtowania sprawności ze szczególnym uwzględnieniem rozwijania ruchomości w stawach.
- uczestnictwo uczniów w realizacji prób testu wytrzymałości mięśni grzbietu i brzucha.
- określenie poziomu i postępu siły oraz wytrzymałości grup mięśniowych decydujących o postawie ciała (indywidualnie i grupowo)
- wzajemne współdziałanie w kształtowaniu sprawności kondycyjnej i koordynacyjnej.
- Kształtowanie umiejętności:
- angażowania do pracy w maksymalnym stopniu danej grupy mięśniowej,
- poprawnego wykonywania ćwiczeń symetrycznych i asymetrycznych,
- prawidłowego i samodzielnego stosowania ćwiczeń rozciągających oraz oddechowych (wykorzystywanie toru brzusznego)
- stosowania samokontroli podczas wykonywania ćwiczeń specjalnych,
- poprawnego wykonywania ćwiczeń antygrawitacyjnych,
- doboru wielkości obciążenia adekwatnie do indywidualnych możliwości fizycznych,
- stosowanie poprawnej terminologii poznanych pozycji wyjściowych i ćwiczeń,
- samodzielnego wykonywania ćwiczeń kształtujących mięśnie nóg, rąk i tułowia (przygotowujących do wysiłku),
- przyjmowania poprawnych pozycji wyjściowych do ćwiczeń metodą wzrokową oraz czuciem głębokim,
- prawidłowego oddychania podczas ćwiczeń,
- właściwej asekuracji przez współćwiczącego,
- Przekaz wiadomości:
- dotyczących przepisów bezpieczeństwa na zajęciach,
- związanych z anatomiczną lokalizacją mięśni odpowiedzialnych za postawę ciała,
- dotyczących fizjologii układu oddechowego i krążenia,
- związanych z budową anatomiczną kręgosłupa,
- dotyczących rodzajów skrzywień bocznych kręgosłupa,
- związanych z przestrzeganiem zasad higieny zapewniającej właściwe ułożenie kręgosłupa .
- Działania wychowawcze:
- kształtowanie umiejętności wzajemnego współdziałania (indywidualnie , grupowo)
- zachęcenie do korzystania z innych form oddziaływania korekcyjnego takich jak: pływanie lub joga,
- kształtowanie postawy odpowiedzialności za własne zdrowie,
- lansowanie postawy koleżeńskiej wobec uczniów mniej sprawnych fizycznie,
- tworzenie warunków do optymalnego komunikowania się pomiędzy nauczycielem i uczniem,
- współpraca uczniów z nauczycielem w organizacji lekcji i doborze ćwiczeń oraz przyborów,
- kształtowanie umiejętności współpracy z nauczycielem,
- dokonywanie wzajemnej kontroli i oceny zachowań,
- kształtowanie pożądanych postaw takich jak: aktywność i zaangażowanie.
VI. Szczegółowe treści kształcenia.
- Przygotowanie fizyczne.
- kształtowanie wytrzymałości:
- stosowanie ćwiczeń specjalnych wzmacniających mięśnie grzbietu, brzucha, pośladkowych z użyciem przyboru i bez przyboru,
- kształtowanie wytrzymałości poprzez ćwiczenia w pozycjach zwieszonych oraz z obciążeniem, a także z użyciem przyrządu,
- testy sprawdzające wytrzymałość mięśni grzbietu i brzucha.
- kształtowanie ruchomości w stawach:
- kształtowanie gibkości poprzez ćwiczenia szyi, nadgarstków, stawów biodrowych, barkowych, kolanowych i tułowia,
- stosowanie ćwiczeń rozciągających mięśnie przykurczone takie jak: mięśnie klatki piersiowej, mięśnie międzykręgowe po stronie wklęsłości, mięśnie lędźwiowo-biodrowe poprzez ćwiczenia w krążeniach RR, zwisach i podporach.
- kształtowanie siły:
- mięśni ramion i obręczy barkowej oraz mięśni klatki piersiowej poprzez ćwiczenia w zwisach i podporach,, krążenia i wznosy RR z użyciem hantli,
- mięśni nóg poprzez ćwiczenia w przysiadach, różnego rodzaju przeskokach nad ławeczką z jednoczesnym podporem ramion,
- mięśni brzucha, grzbietu i pośladków poprzez ćwiczenia dynamiczne.
- Ćwiczenia ogólnorozwojowe.
- gry i zabawy ruchowe:
- zabawy orientacyjno-porządkowe,
- gry i zabawy na czworakach,
- zabawy z mocowaniem,
- gry i zabawy rzutne,
- ćwiczenia kształtujące mięśnie rąk, nóg, tułowia:
- ćwiczenia wykonywane indywidualnie i w dwójkach,
- ćwiczenia z użyciem przyboru lub przyrządu,
- Ćwiczenia oddechowe.
- wykonywanie naturalnych czynności oddechowych takich jak dmuchanie drobnych przedmiotów takich jak piłeczka do tenisa stołowego,
- ćwiczenia oddechowe ogólne mające na celu naukę prawidłowego oddychania (wykorzystywanie toru brzusznego) połączone z pracą ramion, z użyciem przyboru.
- leżenie tyłem NN ugięte, wdech z uwypukleniem brzucha,
- klęk podparty wdech z uwypukleniem brzucha,
- siad klęczny ruch- jak wyżej,
- stanie wznos RR przodem w górę – wdech, opuszczenie RR bokiem w dół – wydech
- leżenie tyłem NN ugięte, wdech- przeniesienie RR w górę, NN proste, skrzyżowanie RR na klatce piersiowej-wydech
- ćwiczenia oddechowe specjalne kierowane na jedną z faz oddychania bądź na określoną część narządu oddechowego(stosowane w przypadku deformacji klatki piersiowej)
- stanie rozkroczne RR na klatce piersiowej, wdech opór RR na klatkę piersiową, wydech – rozluźnienie(stosowanie w przypadku klatki piersiowej szewskiej,
- leżenie tyłem NN ugięte, RR wzdłuż tułowia, wdech- RR bokiem w górę, NN do klatki piersiowej, wydech-powrót do leżenia z uciskiem RR na klatkę piersiową (stosowanie w przypadku klatki piersiowej kurzej,
- Ćwiczenia kształtujące nawyk prawidłowej postawy.
- nauka stania w poprawnej postawie na zbiórce,
- ćwiczenia uspakajające z akcentowaniem kontroli poszczególnych segmentów ciała,
- samokontrola przy przyjmowaniu poszczególnych pozycji wyjściowych takich jak: stanie tyłem przy drabince, siad skrzyżny i siad klęczny z różnym ułożeniem RR, siad prosty, leżenie przodem z RR pod czołem, leżenie tyłem NN ugięte, klęk podparty, siad okroczny na ławce.
- Ćwiczenia elongacyjne.
- wydłużanie kręgosłupa wzdłuż podłużnej osi ciała w pozycji leżenia przodem, RR wzdłuż tułowia, RR wyciągnięte w górę w skos, RR na biodrach.
- zwis czynny na drabinkach,
- elongacja kręgosłupa w pozycji ,, kociego grzbietu”,
- leżenie przodem na ławce ustawionej skośnie, chwyt RR za szczebel drabinki, ugięcie RR z wydłużeniem szyi , z dotknięciem głowy do drabinek,
- siad między dwoma ławkami z oparciem RR i stóp na ławkach, podpór ugięty tyłem,
- Ćwiczenia antygrawitacyjne.
- w staniu i w chodzie utrzymanie skorygowanego kręgosłupa w warunkach dodatkowego obciążenia na głowie (worek, książka, piłka lekarska)
- ćwiczenie antygrawitacyjne połączone z ćwiczeniem równoważnym, chód z przejściem po równoważni.
- Ćwiczenia wzmacniające grupy mięśni osłabionych.
- ćwiczenia mięśni grzbietu:
- leżenie przodem RR splecione na pośladkach, łopatki ściągnięte, skłon tułowia w tył
- leżenie przodem RR pod czołem, skłon tułowia w tył, RR w skurczu pionowym.
- leżenie przodem RR splecione na karku, skłon tułowia z oporowaniem ramion,
- leżenie przodem skłon w tył z rzucaniem piłki zza głowy,
- leżenie zwieszone przodem na skrzyni lub na ławce, z różnym ułożeniem RR- wytrzymanie,
- stanie w rozkroku , RR wzdłuż tułowia, opad tułowia w przód, RR w bok.
- ćwiczenia mięśni pośladkowych i kulszowo-goleniowych.
- leżenie przodem RR pod czołem, NN proste pięty rozchylone, łączenie pięt, napinanie pośladków,
- jak wyżej, napinanie pośladków i uniesienie NN prostych w górę,
- jak wyżej, wznos prostych NN, rozkrok i łączenie NN,
- jak wyżej, wznos prostych NN, nożyce pionowe,
- leżenie przodem na skrzyni lub ławce do wysokości bioder, chwyt dosiężny, wznos prostych NN do poziomu skrzyni (ławki )-wytrzymanie,
- jak wyżej, wznos prostych NN z obciążeniem (piłka koszykowa lub lekarska )
- leżenie tyłem, NN oparte na drugim szczeblu drabinki, uniesienie bioder, napinanie pośladków,
- stanie, wstępowanie na ławkę lub część skrzyni jednonóż,
- leżenie przodem na skośnie ustawionej ławce, NN w rozkroku oparte na podłodze, wznos NN złączonych nad ławką,
- siad prosty, uniesienie bioder, napięcie pośladków, przejście do podporu tyłem.
- ćwiczenia mięśni brzucha.
- leżenie tyłem, NN proste, przejście do leżenia przewrotnego, powrót nożyce pionowe,
- jak wyżej, RR w bok , przenoszenie NN prostych w bok lub krążenia NN,
- jak wyżej, przenoszenie NN ugiętych w bok / raz w prawo , raz w lewo /
- siad ugięty, wznos NN prostych w górę, RR w bok ,przejście do siadu równoważnego- wytrzymanie.
- siad prosty, stopy pod szczeblem drabinki, opad tułowia w tył z różnym ustawieniem ramion,
- klęk obunóż, opad tułowia w tył z różnym ułożeniem ramion,
- siad klęczny, siad raz na prawym, raz na lewym biodrze.
VII. Procedury osiągania celów.
- zasady nauczania
- aktywności
- poglądowości,
- stopniowania trudności,
- systematyczności,
- utrwalania,
- przystępności,
- indywidualizacji działania.
- metody nauczania
- analityczna,
- syntetyczna,
- kompleksowa.
- metody przekazywania wiadomości
- pokaz,
- opowiadanie,
- opis
- pogadanka.
- formy prowadzenia zajęć
- ścisła,
- obwodu stacyjnego,
- gra uproszczona,
- zadaniowa,
- tor przeszkód,
- zabawowa.
- środki niezbędne do realizacji:
- baza (sala gimnastyczna i jej wyposażenie)
- literatura.
VIII. Osiągnięcia ucznia po zrealizowaniu programu.
- Opanować umiejętność przyjmowania prawidłowej postawy sposobami takimi jak: samoocena – metodą wzrokową i czuciem głębokim.
- Opanować umiejętność samokontroli i samooceny własnego rozwoju fizycznego.
- Umieć prawidłowo dozować wysiłek.
- Znać i umieć stosować zasady hartowania organizmu.
- Umieć obserwować układ krążenia i dokonać pomiaru tętna przed i po wysiłku.
- Posiadać świadomość występującej u siebie wady postawy i zdawać sobie sprawę ze szkodliwości niewłaściwych nawyków.
- Opanować umiejętność samokontroli i samooceny sprawności siłowej i wytrzymałościowej z wykorzystaniem dowolnego testu lub próby.
- Posiadać umiejętność samodzielnego doboru ćwiczeń do własnych możliwości siłowych, kondycyjnych oraz koordynacyjnych.
- Umieć poprawnie wykonać ćwiczenia symetryczne i asymetryczne.
- Przestrzegać zasad higieny i wypoczynku.
- Potrafić stosować samokontrolę podczas wykonywania ćwiczeń specjalnych.
- Umieć odpowiedzialnie asystować przy trudniejszych ćwiczeniach.
- Umieć prowadzić rozgrzewkę przed zajęciami z zachowaniem podstawowych zasad: wszechstronności, natężenia wysiłku, zmienności pracy mięśniowej.
- Umieć podporządkować się regułom pracy zespołowej, dbać o zdrowie własne i cudze.
- Posiadać umiejętność doboru wielkości obciążenia do indywidualnych możliwości fizycznych.
- Posiadać umiejętność prawidłowego oddychania podczas ćwiczeń.
IX. Ocena i kontrola na etapie szkolenia
- próby wytrzymałości grup mięśniowych.
- Próba wytrzymałości siłowej mięśni grzbietu / T. Kasperczyka /
- Próba wytrzymałości siłowej mięsni brzucha / T Kasperczyka /
- systematyczność uczęszczania na zajęcia,
- stopień opanowania poprawnego wykonywania zaplanowanych ćwiczeń,
- aktywność i motywacja podczas wykonywania ćwiczeń,
X. Ewaluacja programu
- Sprawdzenie nawyku przyjmowania prawidłowej postawy,
- Ankieta skierowana do rodziców i uczniów,
- Analiza porównawcza prób gibkości i wytrzymałości siłowej.
Opracował ; Rafał Mróz |